Trận chung kết play-off Championship từ lâu đã được mệnh danh là trận đấu bóng đá đắt giá nhất hành tinh, mang đến cho đội chiến thắng nhiều hơn chỉ là một suất tham dự Premier League. Giải đấu cao nhất nước Anh là giải vô địch quốc gia giàu có nhất thế giới, và việc thăng hạng lên đây mang lại vận may tài chính vô song trong làng bóng đá toàn cầu. Người chiến thắng trong trận chung kết play-off có tiềm năng thay đổi hoàn toàn vận mệnh của một câu lạc bộ, cả trong và ngoài sân cỏ. Đội chiến thắng không chỉ giành được chiếc cúp và một vị trí tại Premier League, mà cú hích tài chính khổng lồ mới chính là phần thưởng được khao khát nhất. Mùa giải Championship đang đi đến hồi kết, với tấm vé thăng hạng trực tiếp đã có chủ, nhưng vẫn còn một suất cuối cùng được quyết định qua loạt trận play-off đầy kịch tính.
Giá trị thực sự của trận chung kết play-off Championship
Sau khi Luton Town đánh bại Coventry City trên chấm luân lưu trong trận chung kết play-off mùa giải 2022/23, “The Hatters” được dự đoán sẽ kiếm được 170 triệu bảng doanh thu trong ba mùa giải tiếp theo. Nếu Luton tránh được việc xuống hạng khỏi Premier League trong chiến dịch 2023/24, con số đó có thể tăng lên hơn 290 triệu bảng. Chỉ một mùa giải của họ ở giải đấu hàng đầu nước Anh ước tính mang lại cho Luton 90 triệu bảng doanh thu bổ sung.
Chiến thắng trong trận chung kết play-off mang lại cho câu lạc bộ cú hích tài chính cần thiết để đầu tư vào đội hình thi đấu, cơ sở hạ tầng và trải nghiệm ngày thi đấu. Nó mang đến cho đội bóng mới thăng hạng cơ hội tốt nhất để trụ lại Premier League. Con số 170 triệu bảng của Luton bao gồm hai năm đảm bảo nhận “khoản thanh toán dù” (parachute payments), trị giá gần 80 triệu bảng.
Khoản thanh toán dù là sự hỗ trợ tài chính bổ sung mà Premier League cung cấp cho các câu lạc bộ bị xuống hạng mỗi mùa. Hệ thống này đảm bảo mỗi câu lạc bộ xuống hạng nhận được 55% tổng số tiền phân phối bản quyền truyền hình trung ương mà mọi câu lạc bộ Premier League nhận được trong mùa giải đầu tiên trở lại Championship. Tỷ lệ này giảm xuống còn 45% trong năm thứ hai ở Championship và khoản thanh toán cuối cùng là 20% trong năm thứ ba. Với việc Southampton và Leeds United đều đã hưởng một năm khoản thanh toán dù sau khi rời giải đấu hàng đầu nước Anh vào năm 2023, đội chiến thắng trong trận chung kết năm nay giữa họ được dự đoán sẽ kiếm được 140 triệu bảng trong ba năm tới.
Đối với bất kỳ câu lạc bộ nào, số tiền kiếm được từ việc thăng hạng đều mang tính biến đổi, nhưng đối với những câu lạc bộ đã xa rời Premier League trong nhiều năm, như Ipswich Town, nó có lẽ còn giá trị hơn. Đó là một khoản tiền mà nhiều đội bóng Championship chỉ có thể mơ ước kiếm được.
Thống kê quan trọng: Chỉ có hai trong số sáu đội á quân gần nhất của trận chung kết play-off Championship đã trở lại và giành quyền thăng hạng lên Premier League.
Số phận trái ngược của kẻ về nhì
Số phận của đội thua cuộc trong trận chung kết play-off Championship phần lớn phụ thuộc vào sự ổn định tài chính của câu lạc bộ đó. Đội chiến thắng thường chia cho đội thua một phần doanh thu tiền vé vào cổng, được xem như một thỏa thuận lịch sự truyền thống. Phần chia sẻ này thường vào khoảng 2 triệu bảng. Đã có những trường hợp con số này khác đi. Huddersfield Town và Reading đã có thỏa thuận trước trận chung kết play-off năm 2017 rằng đội thua cuộc sẽ nhận được 4 triệu bảng. Reading đã nhận được “giải thưởng an ủi” này sau khi bỏ lỡ cơ hội thăng hạng Premier League trên chấm phạt đền trước “The Terriers”.
Cổ động viên Coventry City buồn bã sau thất bại ở chung kết play-off Championship
Một số câu lạc bộ Championship đã đánh cược tốn kém bằng cách dồn toàn lực cho việc thăng hạng Premier League, và khi kế hoạch không thành công, tổn thất tài chính có thể là thảm họa. Derby County thua trận chung kết play-off Championship năm 2019 trước Aston Villa và cuối cùng rơi vào tình trạng quản lý tài sản do nợ nần chồng chất, sau đó bị xuống hạng League One. Trong những năm sau thất bại ở trận chung kết play-off trước Huddersfield, Reading cũng gặp khó khăn về tài chính và bị xuống hạng xuống giải hạng ba Anh. Câu lạc bộ này cũng bị trừ sáu điểm vào tháng 4 năm 2023 vì vi phạm các quy tắc tài chính của EFL. Sheffield Wednesday là một câu lạc bộ khác đã tiến rất gần đến ánh hào quang của Premier League. Họ thua trong trận chung kết play-off năm 2016 và cuối cùng bị xuống hạng League One vào năm 2021.
Đó là một cú sốc nặng nề về mặt tài chính, nhưng cũng ảnh hưởng đến tinh thần của các cầu thủ, và một số câu lạc bộ cảm thấy khó khăn để vực dậy sau thất bại ở trận chung kết play-off. Derby, Sheffield Wednesday và Reading đều đã đến rất gần việc thăng hạng lên Premier League, và cùng với đó là cú hích tài chính rất cần thiết có thể thay đổi tương lai của mỗi câu lạc bộ. Thay vào đó, tất cả họ đều thua cuộc trong canh bạc và kết thúc ở giải hạng ba của bóng đá Anh.
Tiền thưởng thay đổi vận mệnh câu lạc bộ như thế nào?
Có rất nhiều biến số về mức độ thay đổi mà số tiền thưởng có thể mang lại cho người chiến thắng trận chung kết play-off Championship. Ví dụ, khi một câu lạc bộ thăng hạng, đi kèm với đó là việc tăng lương cho các cầu thủ hiện có và các khoản tiền thưởng. Việc Nottingham Forest thăng hạng Premier League thông qua play-off vào năm 2022 được cho là đã chứng kiến sự tái cấu trúc đội hình mạnh mẽ nhất trong lịch sử giải đấu. Forest đã chi 150 triệu bảng cho hơn 30 cầu thủ mới và cũng trả 21 triệu bảng cho các khoản thanh toán liên quan đến việc thăng hạng. Một số người coi đây là chi tiêu quá mức. Tuy nhiên, Forest đã xoay sở ấn tượng tại Premier League, tránh xuống hạng trong hai mùa giải trở lại giải đấu hàng đầu nước Anh.
Một số câu lạc bộ đã không thích nghi tốt với cuộc sống ở Premier League, không đầu tư khôn ngoan vào đội hình của mình và không kiểm soát được ngân sách. Huddersfield là một ví dụ điển hình. Câu lạc bộ đã nhận được 197 triệu bảng tiền thưởng từ chiến thắng trong trận chung kết play-off nhưng đã chi khoảng 230 triệu bảng cho phí chuyển nhượng và tiền lương. Các câu lạc bộ khác đã thăng hạng Premier League nhanh hơn dự kiến ban đầu, ví dụ như Luton ở mùa giải 2022/23. Không nhiều người dự đoán “The Hatters” sẽ thăng hạng từ Championship, kể cả những người trong nội bộ câu lạc bộ, khiến quá trình chuyển đổi lên đỉnh cao Premier League trở nên khó khăn hơn. Luton buộc phải thực hiện các thay đổi đối với sân Kenilworth Road để tuân thủ các quy định về sân vận động của Premier League khi họ thăng hạng.
Cách các câu lạc bộ sử dụng tiền thưởng là rất quan trọng đối với tương lai của họ. Nếu tiền được đầu tư cẩn thận, với một kế hoạch vững chắc, không có lý do gì một câu lạc bộ không thể tồn tại và sau đó trở nên cạnh tranh tại Premier League. Các đội như Nottingham Forest, Brentford, Aston Villa và Fulham đều là những ví dụ gần đây về cách một câu lạc bộ nên hoạt động sau chiến thắng trong trận chung kết play-off. Thật không may, không phải tất cả các câu lạc bộ đều có chủ sở hữu có kế hoạch củng cố phòng trường hợp họ không đạt được mục tiêu thăng hạng. Cả Brentford và Aston Villa đều đã trở lại ấn tượng sau nỗi đau thất bại ở chung kết play-off Championship bằng cách quay trở lại Wembley một năm sau đó và giành quyền thăng hạng.
Tương lai nào cho trận đấu tỷ bảng?
Với việc một cơ quan quản lý độc lập mới trong bóng đá Anh hy vọng sẽ giám sát một hệ thống tài chính công bằng hơn trong kim tự tháp bóng đá, trận chung kết play-off Championship có thể không còn hấp dẫn về mặt tài chính như trước. EFL được cho là ủng hộ việc bãi bỏ các khoản thanh toán dù cho các đội xuống hạng từ Premier League, nhằm nỗ lực thu hẹp khoảng cách giữa các câu lạc bộ nhận được các khoản thanh toán này và những câu lạc bộ không nhận được. Nếu kế hoạch bãi bỏ hệ thống thanh toán dù được thông qua, việc giảm số tiền kiếm được từ việc chiến thắng trận chung kết play-off có thể sẽ xảy ra sau đó. Tìm hiểu thêm các tin tức bóng đá mới nhất tại đây.
Chiếc cúp vô địch Championship danh giá chờ đợi đội chiến thắng play-off
Lịch sử đã cho thấy việc có quá nhiều tiền liên quan đến một trận đấu có thể dẫn đến việc các câu lạc bộ chi tiêu thiếu trách nhiệm trong nỗ lực thăng hạng Premier League và rơi vào khó khăn tài chính khi kế hoạch không thành hiện thực. Các câu lạc bộ chi tiêu liều lĩnh khi thăng hạng lên giải đấu hàng đầu có nguy cơ xuống hạng trở lại Championship và gặp khó khăn trong việc thích nghi với cuộc sống trở lại giải hạng hai của bóng đá Anh.
Kết luận
Trận chung kết play-off Championship xứng đáng với danh hiệu “trận đấu đắt giá nhất hành tinh” bởi những lợi ích tài chính khổng lồ mà nó mang lại, đặc biệt là tấm vé thông hành lên Premier League và các khoản thanh toán dù đi kèm. Tuy nhiên, đây cũng là một canh bạc đầy rủi ro, nơi thất bại có thể dẫn đến khủng hoảng tài chính nghiêm trọng. Tương lai của trận đấu này có thể thay đổi với những cải cách tiềm năng về hệ thống phân phối tài chính trong bóng đá Anh, nhưng hiện tại, nó vẫn là một trong những sự kiện kịch tính và có ảnh hưởng sâu sắc nhất đến vận mệnh của các câu lạc bộ. Hãy cùng chờ xem đội bóng nào sẽ chiến thắng trong cuộc đua nghẹt thở này.
Tất cả dữ liệu tài chính được lấy từ Deloitte UK và The New York Times/The Athletic.
